Varikosel: Kişi sonsuzluğunun gizli səbəbi

Kişi sonsuzluğu problemi cütlüklərin həyatında ciddi çətinliklər yarada bilər. Bu problemin səbəbləri müxtəlif ola bilər, lakin onlardan biri - varikosel - çox vaxt diqqətdən kənar qalır. Varikosel xaya venaların genişlənməsi nəticəsində yaranan bir vəziyyətdir və kişi sonsuzluğunun əsas səbəblərindən biri hesab olunur. Gəlin bu mövzunu daha ətraflı araşdıraq və varikoselin kişi sonsuzluğuna necə təsir etdiyini öyrənək.

Varikosel xaya kisəsində yerləşən venaların anormal genişlənməsi və qıvrılmasıdır. Bu vəziyyət adətən sol tərəfdə daha çox müşahidə olunur, lakin bəzən hər iki tərəfdə də ola bilər. Varikosel əsasən yeniyetməlik dövründə və ya erkən yetkinlik yaşlarında inkişaf edir.

Varikosel xaya temperaturunun artmasına səbəb olur ki, bu da sperma istehsalına mənfi təsir göstərir. Bundan əlavə, qan dövranının pozulması toxumalara lazımi qidalı maddələrin çatdırılmasını çətinləşdirir və toksik maddələrin yığılmasına səbəb olur. Bütün bunlar spermatozoidlərin keyfiyyətinə və miqdarına təsir edərək, sonsuzluq riskini artırır.

Varikosel çox vaxt heç bir simptom vermir və təsadüfən tibbi müayinə zamanı aşkar edilir. Lakin bəzi hallarda aşağıdakı əlamətlər müşahidə oluna bilər:

• Xaya kisəsində ağrı və ya narahatlıq hissi
• Xaya kisəsində ağırlıq hissi
• Genişlənmiş venaların görünməsi (bəzən "qurd kisəsi" kimi təsvir edilir)
• Xayanın ölçüsünün kiçilməsi
• Cinsi fəaliyyətdə problemlər

Bu əlamətlərdən hər hansı biri müşahidə edildikdə, dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir. Erkən diaqnoz və müalicə varikoselin sonsuzluğa səbəb olma ehtimalını azalda bilər.

Varikosel kişi sonsuzluğunun ən çox rast gəlinən səbəblərindən biridir. Təxminən hər 6 kişidən birində varikosel olur, lakin sonsuzluq problemi olan kişilərin təxminən 40%-ində varikosel aşkar edilir. Bu, varikoselin sonsuzluqla nə qədər sıx əlaqəli olduğunu göstərir.

Varikosel sperma keyfiyyətinə bir neçə yolla təsir edir:

• Spermatozoidlərin sayını azaldır
• Spermatozoidlərin hərəkətliliyini azaldır
• Spermatozoidlərin formasını dəyişdirir
• DNA zədələnməsinə səbəb olur

Bütün bu faktorlar mayalanma ehtimalını əhəmiyyətli dərəcədə azaldır və sonsuzluq riskini artırır. Bundan əlavə, varikosel testosteron istehsalına da mənfi təsir göstərə bilər ki, bu da ümumi kişi sağlamlığı və cinsi fəaliyyət üçün vacibdir.

Varikoselin diaqnozu adətən fiziki müayinə ilə başlayır. Həkim xaya kisəsini yoxlayır və genişlənmiş venaları aşkar etməyə çalışır. Bəzən varikosel ayaq üstə durarkən daha aydın görünür, çünki qanın ağırlıq qüvvəsi ilə aşağı axması venaların daha çox genişlənməsinə səbəb olur.

Fiziki müayinədən əlavə, aşağıdakı diaqnostik üsullar da istifadə oluna bilər:

• Ultrasəs müayinəsi: Bu, venaların vəziyyətini və qan axınını dəqiq şəkildə göstərə bilər.
• Doppler ultrasəs: Qan axınının istiqamətini və sürətini ölçmək üçün istifadə olunur.
• Termografiya: Xaya temperaturunu ölçmək üçün istifadə olunur.
• Spermoqramma: Sperma keyfiyyətini qiymətləndirmək üçün aparılır.

Bu müayinələr həm varikoselin varlığını təsdiqləmək, həm də onun sperma keyfiyyətinə təsirini qiymətləndirmək üçün vacibdir.

Varikosel müalicəsinin əsas məqsədi genişlənmiş venaları bağlamaq və normal qan axınını bərpa etməkdir. Müalicə üsulu varikoselin ağırlıq dərəcəsindən və pasiyentin ümumi sağlamlıq vəziyyətindən asılı olaraq seçilir. Əsas müalicə üsulları aşağıdakılardır:

• Cərrahi əməliyyat: Ənənəvi açıq cərrahi əməliyyat və ya laparoskopik üsulla aparıla bilər.
• Mikroskopik varikoselektomiya: Bu, ən effektiv üsul hesab olunur və mikroskop altında aparılır.
• Embolizasiya: Bu, minimal invaziv prosedurdur və venaların daxilindən bloklanmasını nəzərdə tutur.

Müalicədən sonra sperma keyfiyyətinin yaxşılaşması üçün bir neçə ay lazım ola bilər. Bəzi hallarda, müalicə sperma keyfiyyətini yaxşılaşdırsa da, təbii mayalanma baş vermir və süni mayalanma üsullarına ehtiyac yaranır.

Varikosel olan kişilər üçün müəyyən həyat tərzi dəyişiklikləri faydalı ola bilər:

• Sıx alt paltarı geyinməkdən çəkinmək: Bu, xayaların həddindən artıq qızmasının qarşısını ala bilər.
• Düzgün qidalanma: Antioksidantlarla zəngin qidalar sperma keyfiyyətini yaxşılaşdıra bilər.
• Fiziki aktivlik: Mütəmadi idman qan dövranını yaxşılaşdırır, lakin ağır çəki qaldırmaqdan çəkinmək lazımdır.
• Stress idarəetməsi: Stress hormonal balansa mənfi təsir göstərə bilər.
• Zərərli vərdişlərdən imtina: Siqaret və alkoqol istifadəsi sperma keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir.

Bu dəyişikliklər varikoseli müalicə etməsə də, onun təsirini azalda və ümumi sağlamlığı yaxşılaşdıra bilər.

1. Varikosel yalnız sonsuzluğa səbəb olur?

   Xeyr, varikosel sonsuzluqdan əlavə, xaya ağrısına və xayanın kiçilməsinə də səbəb ola bilər.

2. Varikosel müalicə olunmazsa nə baş verər?

   Müalicə olunmayan varikosel zamanla sperma keyfiyyətinin daha da pisləşməsinə və sonsuzluq riskinin artmasına səbəb ola bilər.

3. Varikosel əməliyyatı təhlükəlidir?

   Varikosel əməliyyatı ümumiyyətlə təhlükəsiz hesab olunur, lakin hər cərrahi müdaxilədə olduğu kimi, burada da müəyyən risklər var.

4. Varikosel əməliyyatından sonra nə qədər müddətə sperma keyfiyyəti yaxşılaşır?

   Adətən sperma keyfiyyətinin yaxşılaşması üçün 3-6 ay lazım olur, lakin bu müddət fərdi olaraq dəyişə bilər.

5. Varikosel irsi xəstəlikdir?

   Varikosel irsi deyil, lakin bəzi ailələrdə daha çox rast gəlinə bilər.

6. Varikosel xərçəngə səbəb ola bilər?

   Varikosel birbaşa xərçəngə səbəb olmur, lakin xaya xərçəngi riskini bir qədər artıra bilər.

7. Varikosel həmişə müalicə tələb edir?

   Xeyr, bəzi hallarda, xüsusilə də simptomlar yoxdursa və sperma keyfiyyəti normaldırsa, müalicəyə ehtiyac olmaya bilər. Lakin müntəzəm müayinələr vacibdir.

Varikosel kişi sonsuzluğunun gizli, lakin ciddi səbəblərindən biridir. Bu problemin vaxtında aşkarlanması və müalicə edilməsi sonsuzluq riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. Xüsusilə də uşaq sahibi olmaq istəyən cütlüklər üçün varikosel barədə məlumatlı olmaq və lazım gəldikdə həkimə müraciət etmək çox vacibdir.

Varikosel müalicəsi tibb sahəsində daim inkişaf edir və yeni, daha effektiv üsullar ortaya çıxır. Buna baxmayaraq, hər bir halın fərdi olduğunu unutmamaq lazımdır. Müalicə üsulu və nəticələri fərdi xüsusiyyətlərdən asılı olaraq dəyişə bilər.

Sağlam həyat tərzi, düzgün qidalanma və mütəmadi tibbi müayinələr varikosel və digər sağlamlıq problemlərinin qarşısını almaqda və ya onları erkən mərhələdə aşkar etməkdə kömək edə bilər. Kişi sağlamlığına diqqət yetirmək və problemlər yarandıqda vaxtında həkimə müraciət etmək uzunmüddətli sağlamlıq və həyat keyfiyyəti üçün çox vacibdir.